TO, CO JEMY I PIJEMY WPŁYWA NA TO JAK ROŚNIEMY

Zdrowe odżywianie ma ogromny wpływ na funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Bardzo ważne jest, aby dobre nawyki żywieniowe kształtować już we wczesnym dzieciństwie,  gdyż zapewni to odpowiedni rozwój malucha oraz zachowanie zdrowia i sprawności w życiu dorosłym. Obecnie w mediach i prasie bombardowani jesteśmy wieloma informacjami dotyczącymi odżywiania dzieci. Aby zgłębić temat postanowiłam porozmawiać z Panią Agnieszką Kucharską- magister dietetyki, która jest właścicielką gabinetu dietetycznego „Równowaga” w Siemianowicach Śląskich.  

Witam, jestem nauczycielką w przedszkolu i matką, dlatego wszystko to, co jest związane z rozwojem dzieci jest dla mnie bardzo ważne. Prawidłowe odżywianie odgrywa tutaj istotną rolę. Ile posiłków dziennie powinno zjadać dziecko? Często matki zastanawiają się czy nie podają dziecku zbyt małej lub zbyt dużej porcji jedzenia, czy istnieje jakiś sposób, żeby to określić?

Dzień dobry, choć po ukończeniu 1 roku życia tempo wzrostu dziecka znacznie zmniejsza się w porównaniu do okresu  niemowlęcego, to bezdyskusyjnym jest fakt, aby w jadłospisie naszych pociech nie może zabraknąć któregokolwiek ze składników odżywczych. Zapotrzebowanie kaloryczne u dzieci w wieku 1-3 to 1000-1500 kcal,  a 4-6 latków to 1500-1900 kcal. Racjonalne odżywianie u dzieci jest możliwe tylko wtedy, kiedy dziecko ma odpowiednie łaknienie. Chęć spożycia posiłku powinna u dziecka wystąpić naturalnie osiągnięcie takiego stanu to odpowiednie przerwy między posiłkami. Dzieci powinny spożywać 3 główne posiłki i dodatkowo 4 w postaci owoców lub warzyw. Pamiętać należy o tym, żeby porcję nie były zbyt duże- lepiej, żeby dziecko poprosiło o dokładkę niż, żeby było zmuszane do jedzenia.

W jakie produkty powinna być bogata dieta dziecka?

Jadłospis dziecka powinien zawierć produkty, które w pełni zaspokoją jego potrzeby żywieniowe. Po drugim roku życia dieta powinna być bogata w:

- pełne ziarna

- owoce i warzywa

- warzywa strączkowe

- chude mięsa

- mleko, przetwory mleczne

- ryby

Czego powinniśmy unikać w żywieniu dzieci?

Wczesne dzieciństwo charakteryzuje się zdolnością zapamiętywaniem smaku i zapachu. Jest to początek kształtowania się preferencji przede wszystkim smakowych. Dlatego urozmaicenie jadłospisu we wczesnym dzieciństwie i przyzwyczajanie dziecka do nowych smaków skutkuje większą chęcią smakowania nowych, nieznanych potraw. Jednak w przypadku niechęci do próbowania, dziecko nie powinno być zmuszane, ponieważ może to być skutkiem nieprzyjemnych skojarzeń związanych z jedzeniem.  Co do samych produktów, to maluszki nie powinny jadać wyrobów cukierniczych takich jak ciastka kremowe z dużą zawartością tłuszczu, produktów wysoko przetworzonych: chipsy, chrupki, a zwłaszcza posiłków typu „fast food”. Przygotowywane potrawy nie powinny zawierać koncentratów: rosół w kostkach, zupy w proszku, przyprawy typu Jarzynka czy Vegeta, ani tłuszczy zwierzęcych ( zapotrzebowanie dziecka na ten tłuszcz jest bardzo małe).

Jak przyprawiać potrawy dla dzieci? Czy podobnie jak dla nas dorosłych, czy też należy dzieciom ograniczyć przyprawianie potraw? Czy są jakieś przyprawy niewskazane dla dzieci?

    Potrawy dla dzieci wcale nie muszą być mdłe. Przyprawy nie tylko podnoszą walory                smakowe, ale poprawiają apetyt, odporność oraz trawienie. Jedynym warunkiem jest to, że przyprawy muszą być naturalne. Jeśli zupę lub jarzynę wzbogacimy np. kilkoma liśćmi pietruszki czy koperku dziecko łatwiej strawi , ale i wchłonie składniki mineralne. Przyprawy ostre (czosnek, kurkuma, papryka, chilli) wspaniale działają na układ odpornościowy. Nawet bardzo małe dawki tych przypraw mają korzystny wpływ na mobilizację organizmu do walki z wirusami i bakteriami. Gorzkie (rumianek, melisa, szałwia, imbir) poprawiają trawienie zwiększając wydzielanie kwasów żołądkowych. Jednak proszę pamiętać, że każda przyprawa może spowodować uczulenie. Dlatego wprowadzenie przyprawy powinno odbywać się stopniowo w małych ilościach. A po podaniu należy zwrócić uwagę na ewentualną wysypkę lub ból brzuszka. Nie bójmy się przyprawiać. Już szczypta wystarczy by poprawić trawienie. Jednak  jedną z najbardziej kontrowersyjnych przypraw jest sól. I rzeczywiście należy z niej zrezygnować , to samo tyczy się gotowych kostek rosołowych, mieszanek typu Jarzynka czy Vegeta. Sól obciąża nerki i sprzyja pojawieniu się nadciśnienia w późniejszym okresie życia.

Czy powinniśmy uzupełniać dietę dziecka o gotowe suplementy dostępne w aptekach?

Rzeczywiście obecnie zewsząd jesteśmy bombardowanie licznymi reklamami suplementów dla najmłodszych. Ich producenci prześcigają się w wymyślnych formach ich podawania: lizaki, żelki, musujące tabletki itp. Dlatego powinniśmy zachować dystans, ostrożność i zdrowy rozsądek. Suplementy powinniśmy podawać wyłącznie na wyraźne zalecenie lekarza.

Jakie produkty pomagają wzmocnić odporność dziecka?

Odporność malucha rozwija się już w okresie życia płodowego. Jednak dla starszych dzieci podstawą do wzmocnienia odporności jest zbilansowany, różnorodny jadłospis oraz regularność spożywania posiłków. Niezmiernie ważnym jest oczywiście podawanie produktów, które w swoim składzie posiadają składniki niezbędne by usprawnić jego działanie. I tak:

- nienasycone kwasy tłuszczowe (omega3)- wspomagają tworzenie przeciwciał, wzmacniają błony śluzowe

- probiotyki- usuwają z przewodu pokarmowego chorobotwórcze zarazki

- prebiotyki- pomagają „dobrym” bakteriom w namnażaniu się

- żelazo- główny budowniczy czerwonych krwinek

- witamina C- wzmacnia aktywne działanie komórek odpornościowych, zwiększa przyswajanie żelaza

- witamina A

- witamina B

- cynk- wspomaga produkcje przeciwciał, bierze czynny udział w gojeniu się ran

- selen-c wspomaga produkcje przeciwciał

Warto wspomnieć o domowych sposobach, które często okazują się być tymi bardziej skutecznymi: syropy z dzikiej róży, malin, aloesu czy aronii. Miód w szczególności lipowy i gryczany, czosnek i cebula bogate są w substancje o działaniu podobnym do antybiotyków.

 Czy dieta dziecka powinna się różnić w zależności od pory roku?

W letnie miesiące warto korzystać z bogactwa sezonowych produktów, które wytwarzane są w naszej strefie klimatycznej. W miesiącach zimowych natomiast wybierajmy produkty łatwe w przechowywaniu. Jesienne odmiany owoców i warzyw przede wszystkim tych cytrusowych. W miarę możliwości posiłki dla naszych pociech powinny być przygotowywane ze świeżych produktów. Zrozumiałe natomiast jest, że w zimę dostęp do nich jest ograniczony, dlatego warto sięgnąć po mrożonki i przetwory warzywne i owocowe, które wspaniale urozmaicą jadłospis dzieci. Jeśli nie dysponujemy własnymi zapasami, asortyment dostępny w sklepach z pewnością ułatwi nam sprawę. Oczywiście należy zwrócić należną uwagę na jakość wybieranych produktów. Przede wszystkim czytać etykiety i stawiać na produkty bez substancji konserwujących, bez lub z ograniczoną ilością soli i cukru. Najlepszym rozwiązaniem są produkty spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które ukierunkowane są na potrzeby małego organizmu.

 Każdego roku w mediach wiele się słyszy o zatruciach grzybami. Czy możemy    podawać dzieciom grzyby, nawet jeśli pochodzą one ze sprawdzonego źródła? 

Zdaniem specjalistów dzieciom do ukończenia 4 roku życia w ogóle nie powinno się podawać grzybów. Nie od dziś wiadomo, że przy zbieraniu grzybów nie trudno o pomyłkę. Jeśli jednak zdecydujemy się na podanie grzybów naszym pociechom, najlepiej byłoby gdyby były to grzyby świeżo zebrane, gotowane lub duszone w zupie lub sosie. Dziecku po ukończeniu 4 roku życia tak przygotowane grzyby w niewielkiej ilości nie powinny zaszkodzić. 

Wiele produktów posiada różne dodatki i konserwanty. Na co powinniśmy zwracać   uwagę czytając etykiety. Czego zdecydowanie unikać a co jest niegroźne dla zdrowia dziecka?

Konserwanty dodawane do żywności poprawiają walory smakowe, wygląd, a nawet świeżość produktów. I choć wpływ konserwantów na żywność jest pozytywny i ich nie dodawanie jest praktycznie niemożliwe, to my indywidualnie możemy kontrolować ich spożywanie. Najczęściej występującymi konserwantami o negatywnym działaniu są: E200, E211, E230-237, E249, E250. Najbardziej szkodliwymi są: E210-219, E220,E221, E230, E239, E249- 252. Najmniej szkodliwymi są: E200-203, E236-238, E260-283

Co do etykiet to ich podstawową funkcją  jest informowanie konsumenta. Powinna ona zawierać podstawowe informacje o produkcie. Prawo UE nakłada na producentów obowiązek umieszczenia na etykiecie konkretnych informacji. A mianowicie:

- nazwa pod którą produkt jest sprzedawany

- adres i nazwa producenta

- data do kiedy można spożyć produkt

- informacje o prawidłowym przechowywaniu produktu

- waga produktu netto

- skład- muszą być wymienione wszystkie składniki

- informacja żywieniowa- wartość energetyczna produktu, zawartość poszczególnych składników

- sposób przygotowania produkty oraz opcjonalnie jego przeznaczenia

- miejsce produkcji

- informacje dodatkowe jak np. o obecności składników uczulających lub niebezpiecznych dla zdrowia

Cenną radą jest wybór produktów oznaczonych certyfikatem „zdrowej żywności”

Na rynku można spotkać wiele herbatek i soczków przeznaczonych dla dzieci. Czy są one zdrowe? Co najlepiej podawać dzieciom do picia?

Rzeczywiście wybór jest równie ogromny jak przypadku suplementów. I w tym przypadku najlepszym wyjściem jest zdrowy rozsądek. Niestety w większości dostępnych napojów znajdziemy niebotyczne ilości cukru i konserwantów, a dodatkowo śliczne kolorowe opakowania są najzwyczajniej pokusą dla każdego dziecka. W rezultacie potrzeba nam  dobrej woli, by zaproponować dziecku wodę niegazowaną do picia. To właśnie ona najlepiej zaspokoi pragnienie naszego dziecka. Najlepiej wybierać wodę średnio zmineralizowaną. Nie należy wybierać wody gazowanej tej zwykłej jak i tej słodkiej, ponieważ obecność dwutlenku węgla ma wpływ na podrażnienie żołądka. Nawyk picia wody u dzieci warto wyrobić przed 2 rokiem życia. Idąc dalej- z całej gamy dostępnych napojów owocowych zdecydowaniem najtrafniejszym wyborem będzie samodzielnie przygotowany kompot. Pewność, że dziecko pije coś naturalnego i zdrowego jest najlepszym argumentem. Większość  rodziców kupuje kartonowe soki dla dzieci w przekonaniu, że ich podawanie wzbogacę dietę ich pociech i liczne witaminy. Smutna prawda wskazuje na brak czytania etykiet, efektem czego jest pojenie dzieci dosładzanym napojem. Dlatego kompot oraz jego alternatywa w postaci świeżo wyciśniętego soku jest strzałem w dziesiątkę. Jeśli idzie o herbatki ziołowe i owocowe- to te z aronii, tarniny, głogu, dzikiej róży, porzeczek, malin czy skórek z  jabłka jak najbardziej mogą być podawane. Bez obaw ale z umiarem ze względu na właściwości lecznicze można również podawać napary z mięty, rumianku, lipy czy hibiskusa.

Bardzo dziękuję za rozmowę.

                                                                                  mgr Agnieszka Jendrzejczyk